Λίγες γυναίκες και άνδÏες γνωÏίζουν το όνομά της ως ιατÏικό ÏŒÏο, αλλά αÏκετοί, κυÏίως γυναίκες, την Îχουν νιώσει. Ο λόγος για την επώδυνη εÏωτική επαφή, την δυσπαÏευνία, την οποία – σÏμφωνα με Ï€Ïόσφατη μελÎτη του ΙνστιτοÏτου Σεξουαλικής Υγείας της Γυναίκας – βιώνουν σχεδόν πάντα ή πεÏιστασιακά η μία σχεδόν στις δÏο γυναίκες.
Η δυσπαÏευνία μποÏεί να εκδηλωθεί Ï€Ïιν, κατά τη διάÏκεια και μετά από την εÏωτική επαφή. Δεν αποτελεί νόσο, αλλά σÏμπτωμα πολλών και ποικίλων διαταÏαχών, άλλες εκ των οποίων είναι οÏγανικÎÏ‚, άλλες ψυχολογικÎÏ‚ και άλλες συνδυασμός των δÏο. Ευτυχώς, στην πλειονότητα των πεÏιπτώσεων τα αίτιά της μποÏοÏν να αντιμετωπισθοÏν.
Η δυσπαÏευνία μειώνει ή στεÏεί την ηδονή της γυναίκας κατά τη διάÏκεια της σεξουαλικής επαφής, εμποδίζει την κοÏÏφωσή της και μποÏεί να οδηγήσει σε άÏνηση του σεξ, ψυχÏότητα και σεξουαλική απομόνωση, καθώς «κλειδώνει» ψυχικά την ασθενή και δεν της επιτÏÎπει να εκφÏαστεί.
Η δυσπαÏευνία μποÏεί να παÏουσιαστεί από την ÎναÏξη κιόλας της σεξουαλικής ζωής ή Îπειτα από μία πεÏίοδο φυσιολογικής εÏωτικής ζωής. ΜποÏεί να είναι γενική – ανεξάÏτητη, δηλαδή, από εÏωτικό σÏντÏοφο ή κατάσταση - ή πεÏιστασιακή.
Αν και η συχνότητά της είναι δÏσκολο να υπολογισθεί με ακÏίβεια, η μελÎτη του ΙνστιτοÏτου Σεξουαλικής Υγείας της Γυναίκας Îδειξε πως το 1,1% των γυναικών την βιώνουν σχεδόν πάντα, το 23,8% μεÏικÎÏ‚ φοÏÎÏ‚, το 23,2% μία ή δÏο φοÏÎÏ‚ το εξάμηνο και οι υπόλοιπες (51,9%) ποτÎ.
1)Τα οÏγανικά αίτια
Τα οÏγανικά αίτια της δυσπαÏευνίας είναι πολλά και ποικίλα. ÎœÎµÏ„Î±Î¾Ï Î±Ï…Ï„ÏŽÎ½ συμπεÏιλαμβάνονται τα εξής:
• ΟÏμονικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ που μποÏεί να οφείλονται σε ανεπάÏκεια των γυναικείων οÏμονών που εκδηλώνεται είτε σε νεαÏή ηλικία εξαιτίας παÏατεταμÎνης αμμηνόÏÏοιας (απουσία πεÏιόδου), είτε σε μεγαλÏτεÏη ηλικία λόγω εμμηνόπαυσης. Το επακόλουθο της οÏμονικής ανεπάÏκειας είναι η ξηÏότητα του κόλπου που καθιστά επώδυνη την εÏωτική επαφή.
• ΜυϊκÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ που σχετίζονται με τον κολεόσπασμο που μποÏεί να εμφανιστεί από τις Ï€Ïώτες σεξουαλικÎÏ‚ επαφÎÏ‚ ή ως συνÎπεια επανειλημμÎνων φλεγμονών. Î Ïόκειται για τον ακοÏσιο σπασμό των μυών γÏÏω από τον κόλπο, που τον «κλείνει», εμποδίζοντας την ομαλή είσοδο του Ï€Îους.
• Φλεγμονώδεις διαταÏαχÎÏ‚ που μποÏεί να εκδηλωθοÏν στον κόλπο (κολπίτιδα), στο αιδοίο (αιδοιίτιδα) και αλλοÏ, και Ï€ÏοκαλοÏν δυσπαÏευνία ιδίως όταν είναι επαναλαμβανόμενες.
• ΜετεγχειÏητικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ οι οποίες πηγάζουν από χειÏουÏγικÎÏ‚ επεμβάσεις, όπως η συÏÏαφή της εισόδου του κόλπου για να κλείσει η τομή που γίνεται για να διευκολυνθεί ο φυσιολογικός τοκετός, οι επεμβάσεις για αφαίÏεση κονδυλωμάτων ή η κολποπλαστική. Î‘Ï…Ï„Î¿Ï Ï„Î¿Ï… είδους οι επεμβάσεις μποÏεί να Ï€ÏοκαλÎσουν σε ποσοστό 15% Îως 40% των πεÏιπτώσεων (εξαÏτάται από την επÎμβαση) πόνο κατά την σεξουαλική επαφή, ο οποίος υποχωÏεί Îπειτα από αÏκετό καιÏÏŒ.
• ΓαστÏεντεÏικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚, στις οποίες συμπεÏιλαμβάνονται η χÏονία δυσκοιλιότητα, η εκκολπωματική νόσος, οι αιμοÏÏοϊδες, η φλεγμονώδης νόσος του εντÎÏου και η φλεγμονή στον Ï€Ïωκτό (Ï€Ïωκτίτιδα).
• ΟυÏολογικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ στις οποίες συμπεÏιλαμβάνονται η οξεία ή χÏονία φλεγμονή της ουÏοδόχου κÏστεως (κυστίτιδα), αλλά και της ουÏήθÏας (ουÏηθÏίτιδα).
• ΤÏαυματικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ που μποÏεί να οφείλονται σε πτώση κατά την οποία Ï„Ïαυματίσθηκε ο κόκκυγας ή το ιεÏÏŒ οστοÏν – κάτι που μποÏεί να συνÎβη και χÏόνια νωÏίτεÏα. ΤÎτοιου είδους Ï„ÏαÏματα μποÏεί να Ï€ÏοκαλÎσουν δευτεÏογενώς θλάση στους μÏες και Ï„ÏαÏμα στα νεÏÏα του κόλπου, που όμως δεν Îγιναν αμÎσως αντιληπτά.
• ΑνοσοποιητικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚, στις οποίες συμπεÏιλαμβάνεται το σÏνδÏομο Sjogren - μία ασθÎνεια που πλήττει τους ενδοκÏινείς αδÎνες και Ï€Ïοκαλεί ξηÏότητα των βλεννογόνων μεμβÏανών του σώματος στις οποίες ανήκει και ο κόλπος. Το Ï€Ïώτο σÏμπτωμα της ασθÎνειας είναι συχνά η δυσπαÏευνία.
• ΑνεπαÏκής ÏγÏανση του κόλπου, που μποÏεί να οφείλεται σε κακοποίηση (παλαιά ή νυν), ελλιπή εÏωτική διÎγεÏση και λήψη οÏισμÎνων φαÏμάκων.
• Άλλα Ï€Ïοβλήματα, όπως οξείες ή χÏόνιες φλεγμονÎÏ‚ του Ï„Ïαχήλου της μήτÏας, ενδομητÏίωση, φλεγμονώδης νόσος της πυÎλου, συγγενείς ανωμαλίες όπως η στÎνωση του υμÎνα και η αγενεσία του κόλπου, η ÏπαÏξη λειομυώματος στη μήτÏα ή μάζας στην ωοθήκη.
2)Τα ψυχολογικά αίτια Τα ψυχολογικά αίτια της δυσπαÏευνίας συνήθως διεÏευνώνται όταν αποκλεισθοÏν οι πιθανÎÏ‚ οÏγανικÎÏ‚ αιτίες. ÎœÎµÏ„Î±Î¾Ï Î±Ï…Ï„ÏŽÎ½ συμπεÏιλαμβάνονται ο φόβος, η αγωνία και η υπεÏÎνταση που μποÏεί να εμποδίζουν την φυσιολογική ÏγÏανση του κόλπου καθιστώντας επώδυνη την διείσδυση του Ï€Îους, αλλά και ψυχικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚ όπως η αγχώδης διαταÏαχή και η κατάθλιψη.
Όταν την δυσπαÏευνία δημιουÏγεί κάποιο ψυχολογικό αίτιο, Ï€ÏÎπει να αναζητηθοÏν οι Ïίζες του για να μποÏÎσει να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Σε αÏκετÎÏ‚ πεÏιπτώσεις, οι Ïίζες αυτÎÏ‚ είναι βαθιÎÏ‚ και ανάγονται στην παιδική ηλικία της γυναίκας.
Η αυστηÏή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και τα διάφοÏα Ï„Î±Î¼Ï€Î¿Ï ÎºÎ±Î¹ ενοχÎÏ‚ γÏÏω από το σεξ δεν δημιουÏγοÏν το κατάλληλο πεδίο ελευθεÏίας και άνεσης που Ï€ÏοϋποθÎτει μία καλή σεξουαλική επαφή.
Η κατάσταση αυτή μποÏεί να ισχÏει υποσυνείδητα, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ακόμη και σε γυναίκες ανώτεÏου μοÏÏ†Ï‰Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï ÎµÏ€Î¹Ï€Îδου οι οποίες Îχουν καταξιωθεί κοινωνικά και θεωÏοÏν τον εαυτό τους χειÏαφετημÎνο.
Ο πόνος μποÏεί επίσης να εμφανιστεί όταν υπάÏχει φόβος απÎναντι στην εÏωτική ευχαÏίστηση, που υποσυνείδητα οδηγεί στην αποφυγή της. ΜποÏεί επίσης στην εÏωτική επαφή υποσυνείδητα να τίθεται υπό αμφισβήτηση η ίδια η σχÎση και ο πόνος να γίνεται το μÎσον για την απόδÏαση από μία ανεπιθÏμητη συνεÏÏεση.
Ο ψυχολογικός παÏάγοντας φαίνεται να υπεÏτεÏεί στις νεώτεÏες γυναίκες και να σχετίζεται με τον φόβο του σεξ ακόμη και όταν υπάÏχει εÏωτική επιθυμία. Στις μεγαλÏτεÏες ηλικίες, όταν η δυσπαÏευνία εμφανίζεται μετά από μία ικανοποιητική εÏωτική ζωή, η διεÏεÏνηση του ÎµÎ¹Î´Î¹ÎºÎ¿Ï ÏƒÏ„ÏÎφεται Ï€Ïος την σχÎση του ζευγαÏιοÏ.
3)Η δυσπαÏευνία της εμμηνόπαυσης
Η ξηÏότητα του κόλπου είναι Îνα από τα δυσάÏεστα συμπτώματα της κλιμακτηÏίου.
Με το Ï„Îλος της γονιμότητας, γÏÏω στα πενήντα χÏόνια της γυναίκας, επÎÏχονται πολλÎÏ‚ αλλαγÎÏ‚ στο σώμα της που μποÏεί να επηÏεάσουν την σεξουαλική της ζωή.
Οι οÏμόνες του γυναικείου φÏλου, τα οιστÏογόνα και η Ï€ÏογεστεÏόνη, που «θÏÎφουν» τα επιθήλια (τους ιστοÏÏ‚ των εσωτεÏικών κοιλοτήτων του σώματος, όπως ο κόλπος) μειώνονται, με αποτÎλεσμα να μειώνεται και η ελαστικότητα και το πάχος των ιστών.
ΑποτÎλεσμα; ΛιγότεÏη ÏγÏανση στον κόλπο και δυσκολίες διείσδυσης και Ï„Ïιβής του Ï€Îους σε αυτόν, που καθιστά επώδυνη την σεξουαλική επαφή.
Στην εμμηνόπαυση μποÏεί να «χÏεωθοÏν» επίσης και ψυχολογικά αίτια της δυσπαÏευνίας, Î±Ï†Î¿Ï Î· οÏμονική ανεπάÏκεια μποÏεί να επιφÎÏει και ψυχολογικÎÏ‚ διαταÏαχÎÏ‚, όπως οξυθυμία, κατάθλιψη και, το κυÏιότεÏο σε αυτή την πεÏίπτωση, Îλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας.
4)Η διάγνωση Οι γυναίκες δÏσκολα απευθÏνονται σε Îναν γιατÏÏŒ για να συζητήσουν για τα Ï€Ïοβλήματα της σεξουαλικότητάς τους. Γι’ αυτό, είναι ο γιατÏός (συνήθως ο γυναικολόγος) αυτός που θα Ï€ÏÎπει να Ï€Ïοσεγγίσει την ασθενή κάνοντας σχετικÎÏ‚ εÏωτήσεις, όπως «σε ανησυχεί κάτι στην εÏωτική σου ζωή».
Î Ïόσφατη αμεÏικανική μελÎτη Îδειξε ότι Ï„Îτοιου είδους εÏωτήσεις είναι αÏκετÎÏ‚ για να παÏακινηθοÏν οι γυναίκες να μιλήσουν για το Ï€Ïόβλημά τους. Πιο συγκεκÏιμÎνα, από τις 887 γυναίκες που συμμετείχαν μόνον το 3% ανÎφεÏε αυθόÏμητα ότι είχε σεξουαλικό Ï€Ïόβλημα, αλλά όταν «άνοιξε» την συζήτηση ο γιατÏός άλλο Îνα 16% είπε πως πονάει όταν κάνει σεξ.
Από την μελÎτη αυτή Ï€ÏοÎκυψε επίσης ότι πιο αποτελεσματικÎÏ‚ είναι οι εÏωτήσεις που στοχεÏουν απ’ ευθείας στο Ï€Ïόβλημα, όπως «νιώθεις κάποια δυσφοÏία όταν κάνεις σεξ» ή «πονάς όταν κάνεις σεξ».
Όταν η ασθενής αναφÎÏει ότι πονάει κατά την εÏωτική επαφή, η Ï€Ïοσεκτική λήψη του ιατÏÎ¹ÎºÎ¿Ï Î¹ÏƒÏ„Î¿ÏÎ¹ÎºÎ¿Ï Î¼Ï€Î¿Ïεί να συμβάλλει στον εντοπισμό της αιτίας του πόνου. Το ιστοÏικό μποÏεί να συμπεÏιλαμβάνει πλήÏες χÏονολόγιο της εμφάνισης του πόνου, αξιολόγηση της επίπτωσής του στην ασθενή και στην σχÎση με τον σÏντÏοφό της, και επανÎλεγχο τυχόν παλαιότεÏων Ï€Ïοσπαθειών αντιμετωπίσεως του πόνου.
Î Î¿Î»Ï ÏƒÎ·Î¼Î±Î½Ï„Î¹ÎºÏŒ είναι επίσης να αναγνωÏισθεί η Îνταση, η θÎση και ο χαÏακτήÏας του πόνου της γυναίκας. Ειδικά ο εντοπισμός της θÎσης του πόνου είναι καθοÏιστικός, καθώς όταν ο πόνος είναι Ï€Ïος τα πλάγια της κάτω κοιλιακής χώÏας μποÏεί να αντιπÏοσωπεÏει μία κÏστη στην ωοθήκη, ενώ όταν είναι στο μÎσον της μποÏεί να υποδηλώνει Ï€Ïόβλημα στη μήτÏα.
Η διάγνωση συμπεÏιλαμβάνει επίσης κλινική εξÎταση της γυναίκας από τον γυναικολόγο, αλλά και άλλες εξετάσεις που θα διεÏευνήσουν τυχόν μυοσκελετικά, γαστÏεντεÏικά, ουÏολογικά ή νευÏολογικά Ï€Ïοβλήματα.
Αναλόγως με την πεÏίπτωση, ο γιατÏός μποÏεί να ζητήσει υπεÏηχογÏάφημα ελάσσονος πυÎλου για να ελÎγξει την μήτÏα και τις ωοθήκες, εξετάσεις αίματος ή οÏÏων, εξÎταση ÎºÎ¿Î»Ï€Î¹ÎºÎ¿Ï ÎµÏ€Î¹Ï‡Ïίσματος για αναζήτηση τυχόν μόλυνσης, ακόμα και αξονική τομογÏαφία ή και Îλεγχο με λαπαÏοσκόπιο.
TΡΟΠΟΙ ΑÎΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Η θεÏαπεία της δυσπαÏευνίας κατευθÏνεται στις υποκείμενες αιτίες της και μποÏεί να είναι από κάτι απλό, όπως η χοÏήγηση Î±Î½Ï„Î¹Î²Î¹Î¿Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï Î³Î¹Î± τις κολπικÎÏ‚ λοιμώξεις Îως χοÏήγηση οÏμονών ή ακόμα και χειÏουÏγικής επÎμβασης για την ενδομητÏίωση.
Τη γυναίκα μποÏεί επίσης να βοηθήσουν Ï€Ïόσθετα μÎÏ„Ïα, όπως η χοÏήγηση ενός Î»Î¹Ï€Î±Î½Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï Ï„Î¿Ï… κόλπου ή το να κάνει οÏισμÎνες ασκήσεις που χαλαÏώνουν τους μυς της πυÎλου.
Εάν Îχει αποκλεισθεί η ÏπαÏξη οÏÎ³Î±Î½Î¹ÎºÎ¿Ï Î±Î¹Ï„Î¯Î¿Ï…, η γυναίκα μποÏεί να χÏειασθεί ψυχολογική υποστήÏιξη για να βγει από αυτήν την επώδυνη - σωματικά και ψυχολογικά - κατάσταση.
Σε κάθε πεÏίπτωση, κÏίνεται σημαντική από τους ειδικοÏÏ‚ τόσο η συζήτηση του Ï€Ïοβλήματος και με τον εÏωτικό σÏντÏοφο, όσο και η από ÎºÎ¿Î¹Î½Î¿Ï Î±Î½Ï„Î¹Î¼ÎµÏ„ÏŽÏ€Î¹ÏƒÎ® του.
Είτε Ï€Ïόκειται για οÏγανική δυσπαÏευνία, είτε - Ï€Î¿Î»Ï Ï€ÎµÏισσότεÏο - όταν είναι ψυχολογική, ο σÏντÏοφος οφείλει να συμπαÏασταθεί και να μοιÏαστεί το Ï€Ïόβλημα και την αναζήτηση λÏσης. Και αυτό διότι, όπως υπογÏαμμίζουν οι σεξολόγοι, παÏ’ ότι η δυσπαÏευνία θεωÏείται από πολλά ζευγάÏια Îνα Ï€Ïόβλημα που δÏσκολα ξεπεÏνιÎται, είναι συνήθως Ï€Î¿Î»Ï Ï€Î¹Î¿ απλό απ’ όσο νομίζουν.
|